Met een zekere vertraging is begin dit jaar de biografie van Jef Last verschenen. Rudi Wester begon tweede helft jaren tachtig al aan deze klus en tijdens de flinke periode dat ik zelf research deed naar de Spaanse Burgeroorlog en de inmenging van Nederlandse schrijvers daarin, speciaal Johan Brouwer en Jef Last, heb ik regelmatig gevloekt dat de biografie er nog niet was. Ik heb mijn info uit allerlei andere bronnen moeten peuren, terwijl ik wist dat Jef veel onuitgegeven autobiografisch materiaal heeft achtergelaten. Ik heb tijdens het schrijven van mijn roman geen contact met de biograaf opgenomen, ik wilde dan maar mijn eigen beeld van Last opbouwen. Toen mijn boek uitkwam, heb ik Rudi Wester wel gelijk benaderd en daaruit groeide een interessante en hartelijke mailwisseling.
Voor een artikel in een later dit jaar te verschijnen boek over Lyrisch activisme, Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848, onder redactie van Johan Sonnenschein en Kornee van der Haven, heb ik wel contact opgenomen met Rudi Wester. Voor dat artikel was het belangrijk dat de boel klopt, dus toen heb ik Wester gevraagd mee te lezen en bepaalde aspecten van Jef Lasts karakter en levenswandel te verhelderen.
Dus toen het boek in januari verscheen, was dat ook voor mij spannend. Kwam de Jef Last die de biograaf schetst, de op uitvoerig bronnenonderzoek en vele interviews met mensen die Last hebben gekend, gebaseerde ‘realistische’ biografie overeen met mijn romanpersonage? En overal waar ik bewust een loopje neem met de historische werkelijkheid, valt dat nu extra op?
Dat laatste stuk, daar zal ik nu niet verder op in gaan. Ik denk dat de beide Jeffen Last op alle belangrijke punten overeen komen, maar ik heb vooral genoten van alles wat ik nog niet wist over hem. De biografie is voortreffelijk geschreven en Jef Last heeft zo’n afwisselend en interessant leven geleid (wie bevestigend op de titel wil antwoorden, zal eerst goed moeten zoeken.) De stijl van het boek is zo soepel, het tempo is blijvend hoog, de hoeveelheid informatie verveelt geen moment. En wat ik vooral zo mooi vind, is dat Wester faliekant achter haar subject gaat staan. Ze weet Lasts visie heel duidelijk voor het voetlicht te brengen, legt zijn complexe karakter bloot, en kiest partij. Dat kan natuurlijk tot een hagiografie uitgroeien (waarin alleen aandacht is voor de positieve aspecten van iemands leven), zeker als de biograaf het idee krijgt dat Last het van zo veel kanten te verduren heeft gehad en dat hij recht heeft op een rehabilitatie. Maar dat moet niet te veel uit de biografie spatten. En dat doet het ook niet. Wester heeft haar materiaal goed onder controle en weloverwogen maak ze er geen neutrale, feitelijke neuzelbiografie van, maar durft ze als biograaf te bewonderen en te begrijpen. Daarnaast is ook goed dat er via de figuur van Ida Last een mooi contrapunt wordt gegeven: ook haar interessante leven krijgt kleur en daardoor toont Wester ook wat er allemaal in dat vreemde privéleven van hem rommelde en hoe dat zijn doen en laten beïnvloed heeft. Daarnaast moest ik ook met regelmaat heel hard lachen om de weergave van de gebeurtenissen, alsof ze Last zelf af en toe met een milde kwinkslag terecht wijst.
Wat er wat minder goed van afkomt, is het literaire werk van Last. Met zo’n overweldigende productie is dat niet allemaal te behandelen, maar teksten als het prozagedicht Marianne (1930), of montageromans uit zijn vroege periode, verdienden naar mijn smaak wat meer aandacht. Daar zit echt uniek werk tussen. Maar die literair-historische aandacht, die ik als Neerlandicus graag zou zien, is onderwerp voor een andere publicatie. In dit boek speelt het leven van Last de hoofdrol, en dat is al genoeg voor een dik boek.
Ik ben door deze biografie nog meer van mijn romanpersonage gaan houden, vol bewondering voor die vent, voor zijn werklust, zijn principiële standpunten. Dit prachtige boek zal veel mensen bij de kladden grijpen.
Comments